Jeugdzorg

Kennis én ervaring...

Het meisje, 8 jaar oud, kijkt onwennig om haar heen en voelt de bedrukte sfeer in de ruimte. Iedereen om haar heen rouwt. Andere mensen kijken in de kist die voorin de ruimte staat, en het meisje doet hetzelfde. Ze schrikt. Mem in de kist? Dat kan toch niet? Op de begraafplaats laten ze de kist in de aarde zakken. Het meisje wil schreeuwen, maar het geluid komt haar keel niet uit. Haar vader is radeloos, hij kan niet in zijn eentje voor zijn kinderen zorgen. Na een of twee jaar, verschillende gezinsverzorgsters en een huishoudster verder, komt er een andere vrouw kennismaken. Het meisje voelt meteen dat er iets niet klopt, maar ze wordt niet gehoord. Wie luistert er nou naar een kind? Er wordt getrouwd. Dit is je nieuwe mem, wordt gezegd, en je moet haar ook zo noemen.

Betrokken voorlopers in dit verhaal:

Anja Holwerda

Het gaat slecht thuis, het huis wordt overheerst door ruzie en geschreeuw. Servies vliegt door de keuken, het is er onveilig. Het meisje weet nooit of ze een kop thee of een pak slaag krijgt als ze thuiskomt uit school, laat staan dat ze weet waarom. De vrouw is argwanend, het meisje krijgt van alles de schuld en de vrouw heeft commentaar op alles wat het meisje doet. Ze denkt dat het meisje haar pest, en haalt alles uit de kast om haar klein te krijgen. Het meisje wordt systematisch vernederd, geslagen, bont en blauw geknepen en ze moet ook het huishouden doen voordat ze ’s ochtends naar school gaat. De vrouw zelf ligt vaak in bed en doet verder niets; ze commandeert het meisje, dat het nooit goed genoeg kan doen. Het meisje wordt zo onzeker en bang om op te vallen, dat ze zich zo klein mogelijk maakt. Ze probeert zichzelf onzichtbaar te maken en doet vaak net alsof ze er niet is, ook op school. De vrouw vindt dat er iets aan het meisje mankeert en ze stuurt haar naar verschillende hulpverleners. Ondertussen wordt ook het gezin in zijn geheel van hulpverlener naar hulpverlener gesleept, maar telkens als een hulpverlener iets zegt dat de vrouw niet bevalt, komen ze nooit meer terug. Er worden geen vragen gesteld. Of wel? Misschien merkt het meisje het niet. In de situatie komt in ieder geval niet de verandering die zo hard nodig is.

Vaak vraagt het meisje zich af hoe het zal zijn om niet meer te leven. Is de hel erger dan dit? Ze weet het niet, maar durft de sprong niet te wagen.
Jaren later, als het meisje al lang volwassen is, blijkt dat de vrouw kenmerken heeft van ernstige psychiatrische aandoeningen. Al die tijd is haar ernstige psychische problematiek niet onderkend. Ondertussen worstelt het meisje nog heel lang met de gevolgen van de ingrijpende jeugdervaringen die ze heeft opgelopen.

 

 

Steeds opnieuw komen vergelijkbare verhalen naar voren. Hebben we in die 40 jaar niets geleerd?

Het meisje uit dit verhaal is Anja Holwerda, en ze heeft voor een lange tijd gedacht dat de situatie rondom huiselijk geweld inmiddels beter moest zijn. Dat is het niet. Anja hoort nog steeds verhalen zoals dat van haar, met opvallend veel overeenkomsten. Jongeren die niet worden gehoord, kinderen die als een ‘probleem’ worden gezien en worden mishandeld.
Anja is als projectleider en senior onderzoeker bij de Kenniswerkplaats Jeugd Friesland hard bezig om deze realiteit te veranderen zodat de kinderen in vergelijkbare situaties met die van haar vroeger écht gehoord en geholpen kunnen worden. Ze is erop gebrand om de kwaliteit van de jeugdzorg te verbeteren. Dit doet ze onder andere door middel van het delen van kennis over werkzame elementen en professionalisering van werkers in de jeugdzorg, en onderzoek waarin ze zich richt op kwetsbare groepen en gezinnen met meervoudige en complexe problematiek.
Anja wil de kinderen, jongeren en soms ook ouders die zich ongehoord voelen een stem geven waar ze die zelf niet heeft gehad. Ze maakt hierin door haar passie gecombineerd met haar ervaringen en professionaliteit al een bijzonder verschil; ze merkt alleen dat veel professionals ondanks hun betrokkenheid vaak niet de verandering kunnen brengen die juist bij deze gezinnen zo hard nodig is. De ruimte die er is wordt niet genoeg benut door professionals, en Anja wil erachter komen wat de onderliggende factoren zijn en manieren vinden om het op te lossen.

De harde waarheid is dat 119.000 kinderen per jaar worden mishandeld. Vaak worden de kinderen in deze situaties zélf als het probleem gezien; hun ouders durven, kunnen of willen hun eigen problemen niet onder ogen zien en zo lopen kinderen van kleins af aan gigantische emotionele schade op. 70% van de volwassenen met ernstige psychische klachten zijn als kind mishandeld en getraumatiseerd. Anja merkt dat in veel van de gezinnen die ze langs ziet komen te weinig zicht is op het herkennen en vaststellen van psychische problemen bij de ouders. Een kind krijgt te snel de schuld van een situatie waar het vaak niks aan kan doen, terwijl zijn of haar ouders een groot deel uitmaken van het probleem én de oplossing. De enige manier om deze cyclus te breken is om de kinderen in deze situaties écht te horen, zien en helpen. Luister naar het kind, en durf buiten de lijntjes te kleuren. Het is tijd om de kennis die we hebben te bundelen met onze authenticiteit. Onze ervaring te bundelen met onze oprechtheid en kwetsbaarheid. Die kwetsbaarheid moet van twee kanten komen; van de kant van de kinderen en gezinnen én van de kant van de professionals. Het is tijd om ons hoofd te verbinden met ons hart om deze gezinnen de hulp te geven die ze verdienen, en die Anja vroeger zelf zo heeft gemist.

Onze inzichten uit deze praktijk-ervaring

Wat kunnen we hiervan leren:

Kinderen worden nog steeds niet voldoende gehoord en geholpen. Er is sprake van handelingsverlegenheid bij professionals, psychische problematiek en trauma van ouders wordt onvoldoende (h)erkend en behandeld. Professionals kunnen wel degelijk het verschil maken als ze hun professionele hoofd koppelen met hun oprechte hart.

Waardevolle Inzichten:

Probeer het verhaal van het kind boven tafel te krijgen en ga er niet te snel vanuit dat de ouders gelijk hebben;

Zet een aparte vertrouwenspersoon voor kinderen in. Het is de vraag of meervoudige alliantie werkt in situaties waarin sprake is van kindermishandeling;

Maak een grondige problemen- en krachtenanalyse (bijvoorbeeld op basis van het 7-factorenmodel). Ook als ouders geen diagnose hebben, kan gedrag van ouders dat wijst op psychische problemen worden beschreven en meegenomen.

Meer praktijkverhalen? Lees ze hier:

Heb jij ook zo'n verhaal? Doe mee!

Al meer dan 30 voorlopers gingen je… voor :)

En volg onze beweging ook alvast online via:

Wij gunnen alle Friese kinderen de veiligheid & ontwikkeling die ze stuk voor stuk verdienen.

Daarom is NU de tijd aangebroken om elkaar te inspireren, uit te dagen & te helpen

We verzamelen voorbeelden en verhalen en creëeren  nieuwe voorwaarden